Οστεοπόρωση, μία σιωπηλή απειλή.

Γράφει ο ιατρός ακτινολόγος Θάνος Κοσκινάς.

Οστεοπόρωση είναι μία σταδιακά εξελισσόμενη πάθηση η οποία οφείλεται σε αραίωση της πυκνότητας των οστών με αποτέλεσμα να γίνονται εύθραυστα και να υφίσταται μεγαλύτερος κίνδυνος πρόκλησης καταγμάτων (σπονδύλων, ισχίων, πλευρών και αντιβραχίου).

Είναι συνήθης πάθηση η οποία εμφανίζεται περίπου στο 40% του γυναικείου πληθυσμού. Στις περισσότερες περιπτώσεις η οστεοπόρωση δεν προειδοποιεί και ο πόνος που αναφέρουν οι γυναίκες εμφανίζεται όταν η νόσος είναι ήδη προχωρημένη από τα κατάγματα που έχουν προκληθεί. Συνεπώς, η έγκαιρη διάγνωση είναι ιδιαίτερα σημαντική για την αποτροπή της εξέλιξής της.

Οι παράγοντες κινδύνου που ενοχοποιούνται ότι σχετίζονται με την ανάπτυξη της νόσου είναι:

Α) η ηλικία-όπου κατά την εμμηνόπαυση τα επίπεδα των οιστρογόνων είναι χαμηλά,

Β) το θετικό οικογενειακό ιστορικό ανάπτυξης καταγμάτων,

Γ) η πρόωρη εμμηνόπαυση ( σε ηλικία 30-35 έτη)

Δ) το κάπνισμα,

Ε) η διατροφή μειωμένης πρόσληψης ασβεστίου,

Στ) η λήψη φαρμάκων ( για το θυρεοειδή, αντιπηκτικά, στεροειδή) και

Ζ) οι παθήσεις του μεταβολισμού και των ενδοκρινών αδένων.

Υπάρχουν και ορισμένοι παράγοντες όπως η σωστή διατροφή και η καθημερινή άσκηση οι οποίοι – σύμφωνα με πολλές μελέτες – φαίνεται να δρουν προστατευτικά στην πρόληψη της νόσου.

Η αντίληψη που επικρατούσε παλαιότερα, ότι η οστεοπόρωση αποτελούσε μία πάθηση που ήταν αναμενόμενη στις γυναίκες προχωρημένης ηλικίας έχει πλέον σήμερα ανατραπεί. Τα τελευταία χρόνια με τις εξελίξεις της επιστήμης και τις καινοτομίες της τεχνολογίας στα συστήματα μέτρησης οστικής πυκνότητας έχουμε τη δυνατότητα της πρόληψης και της έγκαιρης διάγνωσης της οστεοπόρωσης, αλλά και τη θεραπεία της νόσου.

Παράλληλα ένα ιδιαίτερα σημαντικό επίτευγμα της νέας τεχνολογίας είναι ότι μπορούμε να αναγνωρίσουμε ποιες γυναίκες έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να αναπτύξουν οστεοπόρωση δεκαετίες πριν η νόσος εμφανισθεί. Η κλινική αυτή εφαρμογή παίζει καθοριστικό ρόλο στην πρόληψη της νόσου αποφεύγοντας τις δραματικές συνέπειες (άλγος, κατάγματα, μόνιμη αναπηρία) που προκαλεί η προχωρημένη μορφή οστεοπόρωσης.

Πρόσφατα, στο ιατρείο μας  εγκαταστάθηκε πρωτοποριακής τεχνολογίας Ψηφιακό Σύστημα Μέτρησης Οστικής Πυκνότητας του οίκου GE τύπου LUNAR PRODIGY. Το σύστημα αυτό μπορεί να πραγματοποιήσει σε ελάχιστο χρόνο, με την πρωτοποριακή τεχνική SmartFan, εξέταση οσφυϊκής μοίρας σπονδυλικής στήλης, ισχίου, πηχεοκαρπικής και ολόσωμη μέτρηση οστικής πυκνότητας με εξαιρετικά χαμηλή δόση ακτινοβολίας – λιγότερο από 1/100 από τη δόση που απαιτείται για μία ακτινογραφία θώρακος. Ως εκ τούτου μπορούν τακτικά να επανελέγχονται οι ασθενείς για την ανταπόκρισή τους στη θεραπεία. Όλα τα αποτελέσματα των εξετάσεων αποθηκεύονται σε ψηφιακή μορφή και είναι διαθέσιμα για συγκριτική μελέτη σε κάθε επανέλεγχο. Μια άλλη εφαρμογή αυτού του συστήματος μέτρησης οστικής πυκνότητας είναι το σύστημα υποβοηθούμενης διάγνωσης  από ηλεκτρονικό υπολογιστή , (CAD) , το οποίο ελέγχει κατ’ αρχήν την ποιότητα της εξέτασης (σωστή θέση εξεταζομένου , περιοχή εξέτασης , ανάλυση δεδομένων κτλ) και επιπλέον αναλύει την πιθανότητα κατάγματος στην εξεταζόμενη περιοχή  .

Μια άλλη σημαντική κλινική εφαρμογή που παρέχει το σύστημα μέτρησης οστικής πυκνότητας PRODIGY και εφαρμόζεται στο ιατρείο μας είναι η μέτρηση της ποσότητας λίπους/μυϊκής μάζας (Body composition). Με την εξέταση αυτή μπορούμε να προσδιορίσουμε με μεγάλη ακρίβεια την αναλογία του λίπους σε σχέση με τους υπόλοιπους ιστούς σε συγκεκριμένο σημείο ή και σε ολόκληρο το σώμα. Η πρωτοποριακή αυτή μέθοδος εφαρμόζεται με υψηλής ακρίβειας αποτελέσματα σε υπέρβαρους ασθενείς, σε πάσχοντες από σακχαρώδη διαβήτη, σε υπερτασικούς και καρδιαγγειακούς ασθενείς αλλά και σε υγιή άτομα τα οποία φροντίζουν τη διατροφή τους και τη σωματική τους κατάσταση.

Διάστρεμμα ποδοκνημικής. Συνήθως αθώο, αλλά…

Αποτελεί αναμφισβήτητα τον συχνότερο τραυματισμό των κάτω άκρων. Σε όλους μας έχει συμβεί μία ή περισσότερες φορές να «γυρίσουμε το πόδι μας». Τι εννοούμε όμως με τον όρο διάστρεμμα ποδοκνημικής, ποια η θεραπεία του και ποιες επιπλοκές μπορει να το συνοδεύουν;

Ως γνωστόν άρθρωση ονομάζεται το σημείο σύνδεσης δύο οστών, η οποία σύνδεση γίνεται με τέτοιο τρόπο ώστε να επιτρέπει την κίνηση. Ιδιαίτερα σημαντικά στη λειτουργία μιας άρθρωσης, είναι τα μαλακά μόρια και κυρίως οι σύνδεσμοι που κρατούν σταθερά τα οστά στη θέση τους, συμβάλλοντας στη σταθερότητα της άρθρωσης και επιτρέποντας συγκεκριμένες μόνο κινήσεις. Αν κάποιοι από τους συνδέσμους σπάσουν, η άρθρωση γίνεται ασταθής, παρουσιάζει χρόνιο πόνο και τελικά παθαίνει αρθρίτιδα, δηλαδή ουσιαστικά καταστρέφεται.

Ο τραυματισμός των συνδέσμων μιας άρθρωσης ονομάζεται διάστρεμμα. Διάστρεμμα ποδοκνημικής λοιπόν είναι ο τραυματισμός των συνδέσμων της άρθρωσης μεταξύ του κάτω μέρους της κνήμης και της περόνης με τον αστράγαλο. Οι σύνδεσμοι αυτοί είναι πολλοί και ο καθένας απ’αυτούς είναι δυνατόν να πάθει διαφορετικής βαρύτητας ζημιά, από την απλή διάταση έως και την πλήρη ρήξη. Έτσι τα διαστρέμματα της ποδοκνημικής μπορεί να είναι από αθώες έως πολύ σοβαρές κακώσεις.

Η αρχική αντιμετώπιση είναι πάντα η ίδια και συνοψίζεται σε αυτό που στην αγγλοσαξωνική βιβλιογραφία αναφέρεται ως R.I.C.E (rest-ice-compression-elevation), δηλαδή ανάπαυση, παγοθεραπεία, συμπίεση με κάποιου είδους ελαστική περίδεση και ανύψωση του άκρου. Από κει και πέρα ο γιατρός σας, εξετάζοντας το άκρο, θα σας πει εάν χρειάζεται ακτινολογικός έλεγχος για να αποκλειστεί κάποιου είδους κάταγμα και στη συνέχεια με βάση την κλινική εξέταση θα κρίνει εάν χρειάζεται περαιτέρω ακινητοποίηση με νάρθηκα και για πόσο καιρό. Η χρήση του υπερηχογραφήματος μαλακών μορίων αποτελεί ένα σημαντικό βοήθημα στην κλινική εξέταση και στην επιλογή της σωστής θεραπείας.

Οι περισσότερες αναφορές στη διεθνή βιβλιογραφία σχετικά με τη θεραπεία των διαστρεμμάτων ποδοκνημικής αφορά ασθενείς που είναι επαγγελματίες αθλητές. Στις περιπτώσεις αυτές η θεραπεία είναι πιο επιθετική και ρίχνει περισσότερο βάρος στην πρώιμη φόρτιση, ενώ στις βαρύτερες περιπτώσεις συνίσταται και χειρουργική επέμβαση αποκατάστασης των συνδέσμων.

Αντίθετα σε ασθενείς που ασχολούνται μόνο περιστασιακά ή δεν ασχολούνται καθόλου με τον αθλητισμό, θεωρούμε ότι  η πιο συντηρητική αντιμετώπιση με πλήρη αποφόρτιση και ακινητοποίηση με γυψονάρθηκα από 0 έως και 8 εβδομάδες, ανάλογα με τη βαρύτητα, δίνει τα πιο ασφαλή αποτελέσματα. Η χειρουργική θεραπεία, ως αρχική θεραπεία, πάρα πολύ σπάνια ενδείκνυται.

Επιπλοκές του τραυματισμού αυτού μπορεί να είναι, η δημιουργία χόνδρινού ή οστεοχόνδρινου κατάγματος εντός της αρθρικής κοιλότητας που πρέπει να αφαιρεθεί αρθροσκοπικά, η χρόνια αστάθεια που έχει ως αποτέλεσμα τα επαναλαμβανόμενα διαστρέμματα και το χρόνιο πόνο, και τέλος η μετατραυματική αρθρίτιδα, η σταδιακή δηλαδή πλήρης αποδιοργάνωση της άρθρωσης.

Οι επιπλοκές αυτές δεν είναι σπάνιες, γι’αυτό η επίσκεψη σε έναν ορθοπαιδικό χειρουργό, που θα εξετάσει το άκρο και θα προτείνει την κατάλληλη θεραπεία, κρίνεται συνήθως απαραίτητη.